ACM: spaarrentes blijven laag door stilzwijgende afstemming tussen de grootbanken

Eén van de drie Nederlandse grootbanken ABN Amro, ING en Rabobank

'Het overgrote deel van de Nederlandse spaarders heeft een spaarrekening bij één van de drie Nederlandse grootbanken (ABN Amro, ING en Rabobank) en weinig consumenten stappen over naar andere banken die een hogere rente bieden. Daardoor voelen de grootbanken onvoldoende concurrentiedruk om hun spaarrente te verhogen. De ACM doet in het voorlopige rapport aanbevelingen aan de wetgever om overstapdrempels voor consumenten te verlagen waardoor de concurrentie op de spaarmarkt zal toenemen. Dit voorlopige rapport wordt nu ter consultatie voorgelegd.

Overstapdrempels verlagen met wetgeving

'De uitkomsten van ons spaarmarktonderzoek laten zien dat concurrentie in de Nederlandse spaarmarkt op dit moment onvoldoende werkt. Een oplossing is om overstapdrempels te verlagen, zodat consumenten makkelijker kunnen overstappen en profiteren van hogere spaarrentes. De ACM kan op dit moment de overstapdrempels niet verlagen. Dat moet de wetgever doen', aldus Martijn Snoep, bestuursvoorzitter van de ACM.

Onvoldoende concurrentiedruk en ‘stilzwijgende afstemming’ banken

De spaarrente voor consumenten op spaarrekeningen bij de grootbanken blijft de laatste tijd achter bij de gestegen beleidsrente van de Europese Centrale Bank (ECB). De ACM heeft gekeken naar een mogelijk gebrek aan concurrentie op de spaarmarkt, als een verklaring hiervoor. Het onderzoek wijst uit dat de drie grootbanken het overgrote deel van de spaarmarkt in handen hebben. De ACM heeft geen aanwijzingen voor verboden afspraken tussen de grootbanken om de rente laag te houden. Wel is het aannemelijk dat er sprake is van ‘stilzwijgende afstemming’ tussen de grootbanken over spaarrentes. Dat betekent dat banken elkaars rentetarieven in de gaten houden en elkaar op de voet volgen in plaats van te concurreren. Zonder onderlinge afspraken is dat niet verboden. Maar het effect is vergelijkbaar met een kartel en leidt daarmee tot schade voor consumenten doordat rentes lager zijn dan in een concurrerende markt.

Overstapdrempels

Het gebrek aan concurrentie op de spaarmarkt komt vooral doordat de groep consumenten die overstapt (of daarmee dreigt) klein is. De meerderheid is tevreden bij de huidige bank, blijkt uit onderzoek onder consumenten. Een deel van de consumenten lijkt zich echter onvoldoende bewust van alternatieve spaarproducten met hogere rentes. Verder heeft een groot deel van hen een sterke voorkeur voor een Nederlandse grootbank en hebben consumenten een gebrek aan vertrouwen in buitenlandse banken. Daarnaast ervaren consumenten overstapdrempels, zoals de complexiteit van (het vergelijken van) spaarproducten en de verplichte koppeling van betaal- en spaarrekeningen door banken.

Wetgever aan zet

Op dit moment heeft de ACM geen bevoegdheden om maatregelen te treffen om de concurrentie op de Nederlandse spaarmarkt te vergroten. Dat moet de wetgever doen. In meerdere landen kan de nationale mededingingsautoriteit in dit soort situaties maatregelen opleggen om de concurrentie aan te zwengelen, bijvoorbeeld met maatregelen die consumenten helpen om zich goed te informeren en over te stappen. Met aanvullende bevoegdheden (een zogeheten New Competition Tool) kan de ACM ingrijpen tegen gebrekkige concurrentie.