FNV: Knokken voor goede loonstijgingen heeft enig resultaat

Zakaria Boufangacha, coördinator arbeidsvoorwaardenbeleid FNV: ‘De trend is omhoog, dat is positief. Het gaat echter niet vanzelf. Onze leden moeten dagelijks knokken voor goede loonafspraken en dat levert dus wél wat op, zij het langzaam. Als het aan de werkgevers had gelegen, waren de lonen veel meer achter gebleven. Ondanks de economische groei en flinke winsten blijven ze op de rem trappen. Zelfs als er personeelstekorten dreigen, zoals in de metaal en in de universitaire ziekenhuizen. Het is tijd voor echte waardering!’

Doorgeslagen flex keren en hogere lonen

De loondiscussie is het afgelopen jaar flink losgebarsten. Instituten als IMF, DNB en Oeso, economen en zelfs de premier riepen op tot een goede loonstijging. 
Daarnaast hebben de instituten ook hun zorgen geuit over de doorgeslagen flexibilisering van de arbeidsmarkt. FNV vindt dat de overheid een cruciale rol heeft in het bevorderen van meer vaste banen, zodat werknemers veel meer gaan meeprofiteren van de economische groei. 
De doorgeslagen flex moet gekeerd worden. Een flexbaan is tot bijna 50% goedkoper voor werkgevers dan een vast contract. Dat leidt tot concurrentie op de goedkoopste vormen van arbeid, zoals bijvoorbeeld oproepcontracten, schijnzelfstandigheid en payrolling. Bovendien maakt het de onderhandelingspositie van werkenden kwetsbaar; zij zijn bang hun baan te verliezen. Boufangacha: ‘De overheid moet onzeker werk minder aantrekkelijk maken voor werkgevers en deze verscheidenheid aan flexconstructies verbieden.’ 
De overheid heeft ook een rol als werkgever als het gaat om hogere lonen. Boufangacha: ‘Fijn dat minister-president Rutte ook vindt dat de lonen omhoog moeten, maar geef dan zelf het goede voorbeeld. De cao voor de rijksambtenaren is nog altijd niet rond.’

Cijfers over de lonen

In 27% van de cao’s is de loonstijging hoger dan 3% voor 12 maanden, zoals in de bouwsector en verpleeg- en verzorgingshuizen. In 57% van de cao’s stijgen de lonen met meer dan 2,5%.  Cao’s  die zonder de FNV zijn afgesloten (7 vanaf 1 december 2017), hebben slechts een loonstijging van 1,5%, dus bijna 1% minder dan 2,41% (cao’s die de FNV heeft afgesloten), terwijl de inflatie in mei 1,7% bedroeg. 

Bij GEO (afval- en milieusector), de bagageafhandeling op Schiphol, in de meubelindustrie en enkele bedrijven profiteren werknemers die weinig verdienen extra, omdat er een bodem (geldbedrag) is afgesproken. Dat maakt voor hen de loonstijging percentueel hoger.

Aanpak onzeker werk

FNV heeft in 1/3 van de cao’s afspraken gemaakt over de aanpak van onzeker werk. Dat betreft afspraken over omzetten flex naar vast, een maximum aan tijdelijke werknemers of de afspraak dat tijdelijke contracten alleen voor tijdelijk werk gelden. Bij bedrijven als RET, dakdekkers, Martinair food en GEO werden dit soort afspraken gemaakt. Boufangacha: ‘De belangrijkste reden dat er iets meer vaste banen komen is natuurlijk de schaarste aan mensen. Wij hebben als FNV wel voortdurend gehamerd op de doorgeslagen flex en meer vaste banen aan cao-tafels. Die vaste banen zijn nu nog veel te vaak kleine contracten, waarvoor mensen wél 5 dagen beschikbaar moeten zijn.’
Die fulltime beschikbaarheid voor kleine contracten speelt bijvoorbeeld in de gehandicaptenzorg, de kinderopvang, winkels en verpleeghuiszorg.

Afspraken generatiepact

Het aantal afspraken over generatiepacten neemt toe. Ouderen kunnen hiermee gezond hun pensioen halen door minder uren te gaan werken, terwijl jongeren vaste banen krijgen. In 11% van de cao’s van 2018 zijn er afspraken, terwijl het gemiddelde op 6,6% ligt. Boufangacha: ‘Heel erg belangrijk dat jongeren hierdoor volwaardige contracten krijgen, ze zitten nog veel te veel op flex- en flutcontracten. Zo zijn ook zij in staat een leven op te bouwen.’

Achtergronden en cijfers

De FNV is partij bij 693 cao’s voor ruim 5,5 miljoen werknemers. In dit cao-seizoen heeft de FNV twee cao’s niet ondertekend, omdat ze niet goed genoeg waren: de horeca-cao, en de cao bij De Volksbank.