Dreigingsniveau Nederland op één na hoogst door Syriëgangers
Het dreigingsniveau in Nederland blijft ‘substantieel’.
De dreiging die uitgaat van Nederlanders die aansluiting zoeken en vinden bij aan Al-Qa’ida verwante strijdgroepen in Syrië en van personen die terugkeren, is onverminderd groot. Dit heeft het ministerie van Veiligheid en Justitie bekendgemaakt.
100 Syriëgangers
Het gaat inmiddels om ruim honderd uitreizigers, waarvan er zich ruim zeventig nog steeds in Syrië bevinden. Het aantal terugkeerders met of zonder strijdervaring in Syrië is toegenomen tot ruim twintig personen. De inzet van de Nederlandse overheid is dan ook primair gericht op het indammen van deze dreiging en het voorkomen van nieuwe aanwas. Zeker tien jihadgangers uit Nederland zijn inmiddels in Syrië om het leven gekomen. Vanwege de ernst en omvang van de potentiële dreiging is de inzet van alle contraterrorisme-partners sinds begin vorig jaar geïntensiveerd. De interventies en aanpak worden in het licht van de genoemde ontwikkelingen onverkort voortgezet.
Zo is inmiddels in elf gevallen het paspoort vervallen verklaard. Dat kan bij gegronde vermoedens dat iemand in het buitenland handelingen gaat verrichten die een bedreiging vormen voor Nederland, zoals aansluiting bij Al-Qaida strijdgroepen. Andere gevallen zijn in behandeling. Ook in een reclasseringstraject is een dergelijke maatregel mogelijk. Daarnaast worden de mogelijkheden bezien om het gebruik van reisgegevens nationaal te kunnen uitbreiden en internationaal samen te werken.
Ook lopen er verschillende strafrechtelijke onderzoeken, waaronder naar mogelijke ronselaars. Van enkele minderjarigen is op basis van het jeugdrecht de uitreis tegengehouden. Zij zijn onder toezicht gesteld en/of in gesloten jeugdinrichtingen geplaatst. In oktober jl. deed de rechter uitspraak over twee personen met jihadistische uitreisplannen. Eén is veroordeeld voor poging tot moord (maar ontslagen van rechtsvervolging wegens ontoerekeningsvatbaarheid); de ander is veroordeeld voor het voorbereiden van brandstichting en het verspreiden van opruiende teksten.
Bestuurlijke aanpak
Daarnaast is het wetsvoorstel dat voorziet in het afnemen van het Nederlanderschap bij terroristische activiteiten inmiddels in consultatie geweest. Ook de Sanctieregeling terrorisme 2007-II, waarmee op last van de Minister van Buitenlandse Zaken financiële tegoeden van een persoon kunnen worden bevroren, is reeds in vier gevallen toegepast.
Internationale samenwerking
Omdat de problematiek rond jihadgangers zich niet alleen in Nederland voordoet wordt er internationaal intensief samengewerkt, zowel binnen de EU als met landen daarbuiten. Binnen het Global Counterterrorism Forum (GCTF), een samenwerkingsverband van 30 westerse en niet-westerse landen, heeft Nederland een leidende rol om het onderwerp ‘foreign terrorist fighters’ aan de orde te stellen. Hiertoe vond op 19 en 20 februari in Den Haag een eerste bijeenkomst plaats. Ook bilateraal wordt de samenwerking gericht versterkt. Turkije en Nederland spraken onlangs af de politiesamenwerking te versterken bij het tegengaan van de dreiging die uitgaat van reisbewegingen van jihadisten van en naar Syrië. Dit gebeurt onder meer door hierover in 2014 een Memorandum of Understanding te sluiten.
Ontwikkeling dreigingsbeeld
Naast de dreiging die uitgaat van uitreizigers en terugkeerders, bestaat er zorg over de aanhoudende openlijke jihadistische manifestatie in Nederland, zowel op het internet als in de fysieke wereld. De steunbetuigingen en het tonen van loyaliteit aan groepen als de Islamitische Staat in Irak en de Levant (ISIL) en Jabhat al Nusra (JaN), de twee dominante internationaal georiënteerde jihadistische groeperingen in Syrië, zijn verontrustend. Het fanatisme waarmee zij een fel antiwesterse en gewelddadige ideologie uitdragen werkt opruiend en kan leiden tot legitimering van gewelddaden tegen westerse doelwitten. De publieke manifestatie uit zich verder in intimidatie van moslimgeestelijken en -prominenten die zich uitspreken tegen jihadgang en de gewelddadige boodschap van al Qa’ida. Deze ontwikkeling zet de weerbaarheid binnen moslimgemeenschappen tegen extremisme en geweld uit ideologische motieven onder druk.
Het aantal terugkeerders kan de komende maanden oplopen door de vijandelijkheden tussen gewapende groepen en tegen de buitenlandse strijders. Vrijwel alle Nederlandse Syriëgangers komen terecht bij strijdgroepen als ISIL en JaN. Syrische oppositionele strijdgroepen keren zich de afgelopen tijd tegen extremisten, vooral die van de ISIL.